Bazylika licheńska – hit czy kit?

Największy kościół w Polsce, ósmy w Europie, dwunasty na świecie – mowa oczywiście o wielkiej budowli znajdującej się w malutkiej miejscowości – Licheniu Starym. Bazylika licheńska jest specyficznym budynkiem – jednych zachwyca, drudzy uważają ją za bardzo nie udany przykład architektury sakralnej. Jak jest naprawdę? Spróbuję odpowiedzieć na to pytanie oraz przybliżyć nieco ten obiekt, który na pewno jest wyjątkowy!

Trochę historii…

Nie sposób opowiadać o bazylice licheńskiej bez chociaż krótkiego rysu historycznego. Nie przypadkowo w malutkim Licheniu Starym wzniesiono jedną z największych budowli sakralnych świata! W pierwszej połowie XIX wieku tuż pod Licheniem w tzw. Lesie Grąblińskim miały miejsce objawienia maryjne. W latach 1842–1852 znajdował się tam obraz Matki Boskiej Licheńskiej, przez wiernych uważany za słynący cudami (to właśnie ten obraz dziś możemy zobaczyć w centralnej części bazyliki licheńskiej). Z upływem lat w związku z rosnącym kultem maryjnym najpierw o zasięgu ogólnopolskim, potem i międzynarodowym, w Licheniu Starym powstało Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski. Do 2006 roku cudowny obraz znajdował się w maleńkim kościele parafialnym pw. św. Doroty, 2 lipca został przeniesiony do nowopowstałej bazyliki licheńskiej i umieszczony w głównym ołtarzu. Budowę tej świątyni rozpoczęto w 1994 roku, jako wotum Jubileuszu Kościoła Katolickiego w Polsce oraz miejsce nowego sanktuarium Matki Bożej Bolesnej. 7 czerwca 1999 Licheń Stary odwiedził sam papież Jan Paweł II i poświęcił budowę świątyni. 12 czerwca 2004 miała miejsce uroczystość konsekracji bazyliki.

Wygląd świątyni

Monumentalna – to pierwsze określenie, które przychodzi na myśl patrząc na bazylikę licheńską. Jest to pięcionawowa budowla o układzie bazylikalnym (nawa główna jest wyższa od naw bocznych i dodatkowo doświetlona). Kościół ten został zbudowany na planie krzyża z centralnie umieszczoną, wielką kopułą. Ma ona 25 m średnicy i 45 m wysokości. Patrząc z zewnątrz, od frontu świątynia składa się z trzech części: głównej – wejścia do kościoła, wieży oraz dzwonnicy. Barbara Bielecka jest panią architekt, która zaprojektowała ten obiekt sakralny. Przed bazyliką znajduje się wielki plac, będący jednocześnie wspaniałym przedpolem widokowym, który może pomieścić nawet około 250 000 osób. Monumentalizm tej budowli możemy zobaczyć również analizując jej wymiary:

– kubatura: 300 000 m³

– powierzchnia 23 000 m²

– szerokość nawy głównej z kaplicami bocznymi: 77 m

– szerokość w osi transeptów: 144 m

– szerokość elewacji frontowej: 162 m

– wysokość części centralnej: 85 m

– wysokość wieży: 141,5 m

Symbolika, czyli coś extra

Bazylika licheńska posiada, wiele symboli, o których większość osób nie wie, a to one tworzą zawszę tę wartość dodaną do budynku. Do świątyni prowadzą 33 stopnie (tyle lat żył Chrystus). W kościele znajduje się dokładnie 365 okien (liczba dni w roku) oraz są 52 otwory drzwiowe (liczba tygodni w roku). W świątyni znajdziemy również 12 kolumn (liczba miesięcy w roku oraz liczba symbolizująca dwunastu apostołów).

Z zamysłu architektonicznego bazylika ma przypominać falujący złoty łan zboża. Pamiętajmy, że zlokalizowana ona jest praktycznie wśród pól, więc odwołanie to jest jak najbardziej na miejscu. Zabieg ten próbowano osiągnąć między innymi poprzez architekturę samej świątyni, np. okna wypełniono szkłem o odcieniu złotawo-bursztynowym, zaś ślusarkę wykonano z anodowanego aluminium w formie kłosów. Czy udało się osiągnąć zamierzony cel? – o tym w dalszej części!

Naj…

Bazylika licheńska w wielu dziedzinach jest NAJ… Jak już zostało wspomniane jest to największy obiekt sakralny w Polsce (ósmy w Europie, dwunasty na świecie). Posiada największy w Polsce (czwarty w Europie i trzynasty na świecie) zespół organów – praktycznie co dzień odbywają się tam koncerty organowe, które robią naprawdę duże wrażenie! Licheńska wieża mierzy 141,5 metra dzięki czemu jest to najwyższy kościół w Polsce (szósty w Europie, a siódmy na świecie). Na terenie sanktuarium znajduje się wiele dzwonów, w tym dzwon Maryja Bogurodzica, który jest największym dzwonem w Polsce i jednym z największych w Europie. Jego waga to 19 ton.

Wieża

Na szczycie wspomnianej wieży znajdują się dwa przeszklone, zabudowane tarasy widokowe. Jeden na 114 metrach wysokości, a drugi na 98 metrze. Przy dobrej pogodzie widok rozciąga się na odległość do 30 km. Nawet i przy złych warunkach atmosferycznych warto tam wejść, ponieważ tuż przy sanktuarium znajduje się piękne jezioro rynnowe – Jezioro Licheńskie, które z góry wygląda bardzo ciekawie. Na pierwszy taras widokowy (27 piętro) można wjechać windą, zaś do wyższego tarasu (31 piętro) trzeba już udać się schodami, ale warto! Można oczywiście od poziomu ziemi wejść schodami, ale wtedy musimy pokonać 762 stopnie!

My podczas naszego ostatniego pobytu w Licheniu, postanowiliśmy wjechać windą na taras widokowy i … wjechaliśmy, ale tuż po naszym wjeździe winda się popsuła! Musieliśmy schodzić już schodami na dół. Nie był to problem, ale dobrze, że winda miała awarię w momencie, gdy już z niej wysiedliśmy… Pomimo tych doświadczeń bardzo polecamy wizytę na szczycie wieży.

Hit czy kit?

Na zakończenie warto odpowiedzieć na pytanie postawione w tytule artykułu! Bazylika licheńska – jest to hit czy kit? W ankiecie, którą przeprowadziliśmy na naszym instastories 48% osób uznało ten budynek za hit, zaś 52% za kit. Jak widać opinie są bardzo podzielone. Wiele osób stwierdziło, że po prostu woli mniejsze, zabytkowe kościoły, które posiadają swój własny klimat. Dużo odpowiedzi krytycznie odnosiło się do koloru złota oraz do przepychu, który jest zauważalny w tym budynku. Należy jednak pamiętać, iż budowla ta powstała wyłącznie z dobrowolnych składek wiernych. Jan Paweł II będąc w Licheniu mówił tak: „Patrzę z podziwem na tę ogromną budowlę, która w swoim rozmachu architektonicznym jest wyrazem wiary i miłości do Maryi i Jej Syna.”. Pojawiały się również głosy pozytywne, że całość budowli jest przemyślana i konsekwentnie zachowana w jednym stylu.

Ja osobiście (patrząc jedynie na aspekt architektoniczny) uważam, że na pewno jest to obiekt fenomenalny ze względu na swój monumentalizm i czas w jakim powstał – jedyne 10 lat (1994-2004). Jednakże, szczerze mówiąc nie przemawia do mnie zamysł falującego złotego łanu zboża. Taka mocna symbolika jest dobra i zauważalna w obiektach bardzo nowoczesnych, gdzie naprawdę w dużej mierze dostosujemy architekturę pod dany zamysł. W przypadku bazyliki licheńskiej mamy dosyć tradycyjną, odwołującą się mocno do historycznych układów architekturę sakralną.

Podsumowując bazylika licheńska jest na pewno hitem patrząc w aspekcie wiary, ale również szybkości powstania i wielkości obiektu. Trochę jednak też przysłowiowym kitem biorąc pod uwagę sposób, niektórych aspektów architektonicznych i wnętrzarskich.

Sanktuarium w Licheniu Starym to nie tylko opisana powyżej bazylika – to również Golgota, neogotycki kościół św. Doroty, kościół Matki Bożej Częstochowskiej wraz z kaplica Krzyża Świętego oraz wiele pięknie urządzonych terenów zielonych na terenie sanktuarium oraz w pobliżu – m.in. urokliwe Jezioro Licheńskie. Dlatego warto odwiedzić to miejsce i wyrobić sobie własne zdanie czy jest to hit, czy kit – na pewno fenomen!